مدل تحول سازمانی سلمان ال سدیری^[۵۶]

۲۰۰۱

ارائه مدلی در چهار سطح جهت ایجاد تحول در صنعتساختمان کشور عربستان

مدل مفهومی‌نقش ارتباطات در ایجاد تحولسازمانی الوینگ^[۵۷]

۲۰۰۵

ارائه چارچوبی مفهومی‌جهت تبیین نقش ارتباطات در تحول سازمانی

در ادامه برخی از مهمترین مدلهای تغییر و تحول سازمانی را با جزییات بیشتر ارائه می دهیم:
۲-۵-۱ مدل سه شاخگی تفصیلی:
این مدل از تفصیل مدل سه شاخگی زمینه، رفتار و ساختار به دست می‌آید (میرزایی، ۱۳۷۶).
شاخه زمینه بیانگر تحولات جامعه در زمینه‌های سیاسی، اداری، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، فناوری و فرهنگی است. جامع نگری مقتضی این است که در طراحی تفصیلی مدل، طبیعت نیز در کنار جامعه به عنوان عامل محیطی منظور شود.
- تغییر در ساختار (سخت افزار، نرم افزار)
- تغییر در رفتار (فردی، گروهی، سازمانی)
- تغییرات محیط طبیعی- تغییرات در جامعه (سیاست، ساختار اجتماعی، اقتصاد، فرهنگ و …)
خط چین نشان داد تغییرات در محیط طبیعی و جامعه، بیانگر حالت کمتر مدیریت آن نسبت به ساختار و رفتار سازمان است.
براساس مدل سه شاخگی، سه نوع تغییرقابل تشخیص است که شامل تغییر محیطی، ساختاری و رفتاری است. اینسه در نمودار زیر نشان داده شده است.

نمودار شماره ۲-۱ الگوی سه شاخگی تغییر
البته در این جا این پرسش مطرح می‌شود که منشأ و مبدأ تغییر سازمان کجا بوده است و تغییر در کدام بعد واقع می‌شود. به نظر می‌رسد که سه نوع تغییر مذکور از نظر معنای لغوی به نه قسم تفصیل می‌یابد، به عبارت دیگر از هر نوع، سه معنا ممکن است مستفاد شود. این تقسیم بندی با تکیه بر واژگان کلیدی این سه معنا، یعنی در، بر و از به دست می‌آید ( وزین کریمیان ، ۱۳۸۹) .
به این ترتیب به نظر می‌رسد تغییر دارای سه بعد است که به شکل زیر می‌توان آن را نشان داد.

این سه بعد دارای ۹+ مولفه می باشند که این ۹ مولفه به شرح زیر است:
- تغییر ساختاری:

• تغییر از ساختار

• تغییر در ساختار

• تغییر بر ساختار

- تغییر رفتاری:

• تغییر از رفتار

• تغییر در رفتار

• تغییر بر رفتار

- تغییر محیطی:

• تغییر از محیط

• تغییر در محیط

• تغییر بر محیط

مراد از تغییر بر…این است که عامل خارجی باعث تغییر شده باشد؛ به عبارت دیگرتغییر برونرا باشد. در مقابل تغییر برونزا، تغییر درونزا قرار دارد. تغییر در هر بعد سازمان، تغییر در… ممکن است درونزا باشد یا بروزا. به این ترتیب تغییر در… به دو حالت تفصیل می‌یابد:
- تغییر از، در
- تغییر بر، در
به هر حال تغییر اجتناب ناپذیر است و در هر سه شاخه (ساختار، رفتار و زمینه) رویمی‌دهد و بنا بر نظر دکتر حسن میرزایی اهرنجانی شروع،همواره از زمینه است. ساده ترین و سطحی ترین تغییر این است که درساختار سازمانی (در مقایسه با رفتار و زمینه) تغییررویمی‌دهد (میرزایی،۱۳۷۶). حتی اگر این گونه باشدکه تغییر، همواره از زمینه (محیط) است به حذف حالت‌های تغییر از ساختار و تغییر از رفتار منجر نمی‌گردد، زیرا تغییر می‌تواند ازمحیط به ساختار و سپس از ساختار به رفتار باشدیااز محیط به رفتار و سپس از رفتار به ساختار واقع شود.
بحث اصلی این است که به نظر می‌رسد با توجه به دلایل زیر، تغییرممکن است از هر یکاز ابعاد سه گانه سازمان آغاز شود( وزین کریمیان ، ۱۳۸۹) :
الف- تعامل: که بیانگر این است که بین نظام‌ها تأثیر و تأثر همزمان وجود دارد: